Jeśli jeszcze nie mieliście okazji odwiedzić Zamagurza (Zamagurie), mamy nadzieję, że zdołamy przekonać Was, że to doskonały plan na wycieczkę! Niezwykła przyroda, zabytki, dawna architektura i przede wszystkim serdeczność mieszkańców, to czynniki, które wpływają na nieustanną atrakcyjność tego miejsca. Zamagurze to region Północnego Spisza, graniczący od południa i wschodu z Magurą Spiską oraz rzekami Dunajec od północy i Białką od zachodu (dzisiejsza Polska). Już w czasach średniowiecza teren ten był zamieszkiwany przez bardzo różniące się od siebie ludy. Słowacy, Niemcy, Węgrzy, Walonowie, Polacy i Rusini – wszyscy żyli obok siebie, a ich kultury przenikały się, tworząc tym samym barwną mozaikę kulturową. Właśnie ta różnorodność jest do dziś charakterystycznym znakiem Zamagurza.
Bogata kultura, która przetrwała do dziś
Cechą wspólną ludów zamieszkujących te tereny było przywiązanie do religii i tradycji, co znalazło odzwierciedlenie w architekturze. Jednym z wielu obiektów sakralnych, które warto zobaczyć to Cerkiew Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Hranicnem. Ten drewniany kościół pochodzi z XVIII wieku, a jego wnętrze udekorowane jest ozdobami z dawnych ołtarzy renesansowych i barokowych, przeniesionych z Kościoła św. Mikołaja w Starej Lubowlii. Centrum budynku stanowi główny ołtarz, charakteryzujący się mieszanym stylem. Spotyka się tu architektura barkowa, rokokowa i wczesnorenesansowa. Pobyt w cerkwi to prawdziwa uczta dla zmysłów. Niezwykłą atmosferę tego miejsca podkreślają dźwięki starych organów. Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP do dzisiaj jest ogólnodostępnym zabytkiem kultury.
Cerkiew Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Hranicnem
Miejsca, gdzie zatrzymał się czas
Jeśli zapragniecie kiedyś przenieść się do miejsca, w którym zatrzymał się czas, koniecznie odwiedźcie wieś Lendak, gdzie tradycje przeszłości przetrwały po dziś dzień. Na ulicach wciąż można spotkać mieszkańców przechadzających się w ludowych strojach i prowadzących rozmowy z charakterystycznym dla mieszkańców Zamagurza dialektem. W 2003 roku powstało tam Muzeum Kultury Ludowej, którego celem jest odtworzenie i utrwalenie sposobu życia przodków. Ekspozycje dotyczą prowadzenia gospodarstwa, rzemiosła, religii, a także zwyczajnej codzienności. Częścią obiektu jest także drewniana chata wyposażona w dawne domowe urządzenia, np. krosna tkackie, na których odwiedzający mogą spróbować tkania dywanów lub obrusów.
Muzeum kultury ludowej w Lendaku
Kolejnym obiektem, który skupia w sobie cząstkę dawnych lat to Muzeum Zdziarski Dom (Ždiarsky Dom). Jest to muzeum założone w miejscowości Zdiar z inicjatywy lokalnej społeczności. W tym przypadku ekspozycja prezentuje codzienność górali, mieszkających u podnóża Tatr Bielskich. W skład wystawy wchodzi przedsionek z kuchnią i główna izba, które wyposażone są w autentyczne przedmioty z dawnych lat.
Oprócz oglądania wystawy pełnej niezwykłych przedmiotów, gospodarze oferują turystom ciekawe sposoby odkrywania folkloru. Zwiedzanie uzupełnione jest wykładem i interaktywnym pokazem. W muzeum istnieje możliwość również przymierzenia tradycyjnego stroju ludowego i zrobienia sobie w nim zdjęcia. Najciekawszą z atrakcji jest jednak inscenizacja obrzędu „zdziarskiego wesela”, w której można wziąć udział. Na terenie muzeum mieści się także góralska karczma. Koniecznie spróbujcie tradycyjnego obiadu, które wciąż serwuje tam kuchnia.
Muzeum kultury ludowej w Lendaku
Dziedziniec, średniowieczna wieża i…sala tortur. Dlaczego warto odwiedzić Spiski Zamek?
Wyjeżdżając z Zdziarskiego domu proponujemy skierować się w stronę jednego z najważniejszych zabytków Słowacji. Gwarantujemy, że nie pożałujecie, bo ten widok jest naprawdę spektakularny! Na szczycie góry mieszczącej się ponad miasteczkiem (na wysokości 634 m n.p.m), znajdują się ruiny potężnej średniowiecznej twierdzy. Zamek Spiski (Spišský hrad) został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a wzgórze, na którym wznosi się ta majestatyczna budowla jest częścią narodowego rezerwatu przyrody. Zamek jest zaliczany do jednego z największych tego typu zlokalizowanych w środkowej Europie. Jego historia sięga XII wieku. Masywne kamienne fortyfikacje przez lata broniły mieszkańców przed najazdem wrogów, m. in. Tatarów. Niestety, w 1780 roku miał tam miejsce wielki pożar, który strawił większość budowli. Od tej pory zamek stopniowo popadał w ruinę. Dopiero w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, zajęto się jego renowacją i zlecono intensywne prace konserwatorskie.
Zamek Spiski na Słowacji
Teren zwiedzania obejmuje także wieżę zamkową, którą nazywa się „Nebojsa”, co na język polski oznacza po prostu „nie bój się”. Ma 19 metrów wysokości i kiedyś służyła za doskonałą „miejscówkę” obserwacyjną. Aby się do niej dostać, należy wspiąć się wąskimi schodkami na górę. Kiedy już znajdziecie się na szczycie będziecie zachwyceni, ponieważ z wieży rozpościera się przepiękny widok na cały zamek oraz Kotlinę Spiską. Przy dobrej widoczności w oddali można dostrzec nawet zarys Tatr. Zwiedzając Spiski Zamek koniecznie wstąpcie do muzeum, które znajduje się na terenie obiektu. Odnajdziecie tam wiele ciekawych informacji na temat historii zamku i życia, które kiedyś się w nim toczyło. Zobaczyć można także starannie przygotowaną ekspozycję stylizowaną na prawdziwą zamkową komnatę. Najciekawszą i zarazem dostarczającą największych wrażeń częścią zwiedzania jest sala tortur, obejmująca także wystawę militariów. Zaś spacerując po kamiennym dziedzińcu człowiek naprawdę może poczuć się jak w dawnych czasach. Widok zamku z tej perspektywy jest naprawdę zachwycający!
Tak się grało 45 tysięcy lat temu!
Gdy wesele już się skończy, a emocje po odwiedzinach średniowiecznego zamku opadną, zachęcamy wstąpić do Interaktywnego Muzeum Muzyki we wsi Spissky Hrhov. Ekspozycja mieści aż pięćset instrumentów muzycznych, pochodzących ze wszystkich zakątków świata. Zobaczycie tam np. XVII-wieczne cytary ze Spisza, które niegdyś służyły lokalnym muzykom do grania na różnych uroczystościach i obrzędach. W Muzeum są także repliki archeologicznych instrumentów, które królowały 45 tysięcy lat temu! Obiekt posiada również interaktywną część, w której zwiedzający mogą spróbować zagrać na specjalnie przygotowanych do tego instrumentach. Przy eksponatach znajdują się też nagrania audio i wideo przybliżające historię danego przedmiotu.
Interaktywne Muzeum Muzyki
Bogactwo kultury materialnej i duchowej, które zostawili po sobie przodkowie zamieszkujący tereny Zamagurza są nieocenione. Zwłaszcza współcześnie człowiek często poszukuje miejsc, w których może wypocząć na łonie natury lub też zupełnie oderwać się od rzeczywistości na rzecz zgłębiania historii ludzi żyjących przed wiekami. Zamagurze doskonale spełni oczekiwana najwybredniejszego podróżnika. Oczaruje ono wielbicieli zabytków historii, dawnej architektury ludowej i żywych tradycji etnograficznych, ale również miłośników piękna dzikiej natury i wypoczynku z dala od tłumu.
Artykuł powstał w ramach projektu EtnoCarpathia, współfinansowanego ze środków Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 oraz przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030.
Ideą projektu jest rozwój i promocja dziedzictwa kulturowego pogranicza polsko-słowackiego.
Więcej informacji o projekcie: https://etno.visitcarpathia.com/
