Góry Sowie to pasmo górskie położone w Sudetach Środkowych, gdzie można nie tylko podziwiać piękną naturę i krajobrazy, ale również odkrywać tajemnice związane z ostatnim planami Hitlera na stworzenie podziemnej twierdzy miasta, której nie udało się dokończyć. W górach znajduje się wiele podziemnych tuneli i schronów, których przeznaczenie nie jest znane i być może nigdy już nie będzie. To tutaj miało powstać m. in. podziemne miasto pod nazwą Reise, którego Hitlerowi nie udało się dokończyć.
Góry Sowie to skarbnica fascynujących tajemnic i równie intrygującej przyrody. Dlatego też warto zaplanować wycieczkę w zależności od ilością czasu, jaką dysponujemy. Na zwiedzenie proponowanych atrakcji wystarczą 2-3 dni, natomiast jeśli chcemy urozmaicić urlop np. o piesze, górskie wycieczki – w Górach Sowich możemy spędzić aktywnie nawet tydzień, nie nudząc się przy tym ani przez chwilę.
Srebrna Góra
Wycieczkę zaczynamy od odwiedzenia Twierdzy Srebrna Góra, która jest jedną z największych twierdz górskich w Europie i stanowi klasyczny przykład warowni górskiej przełęczowej w postaci fortu rogowego.
fot. archiwum RMF FM
Twierdza Srebrogórska to nowatorskie dzieło XVIII-wiecznego pruskiego fortyfikatora, powstałe według przemyślanej koncepcji z zaadaptowaniem skalistego podłoża. We wnętrzu twierdzy utworzonych zostało 350 pomieszczeń, które mogły pomieścić około czterech tysięcy żołnierzy. W magazynach fortecznych przewidziano miejsce na olbrzymie zapasy amunicji, żywności i opału, które miały pozwolić żołnierzom na przetrwanie nawet rocznego oblężenia. W 1778 roku uzbrojono warownię w działa, haubice i moździerze. Twierdza Srebrnogórska jako jedyna na Śląsku nigdy nie została zdobyta. W okresie 1830-1848 pełniła funkcję pruskiego więzienia politycznego i kryminalnego i zostawiona samej sobie, aż do końca XIX wieku, kiedy stała się atrakcją turystyczną.
Podczas II wojny światowej w fortach mieścił się obóz karny o zaostrzonym rygorze, w którym przebywali polscy oficerowie wzięci w 1939 roku do niewoli. Od 1941 roku przetrzymywani byli tu żołnierze różnych narodowości: polscy, radzieccy, belgijscy, francuscy, greccy, fińscy. Po wojnie warownia znalazła się w granicach państwa polskiego. Twierdzą zaczęto się interesować ponownie dopiero w latach 60., jednak prace renowacyjne podjęto dopiero pod koniec lat 90. Efektem ich było powstanie w 2002 roku Fortecznego Parku Kulturowego w Srebrnej Górze.
Podziemne miasto Hitlera
Osówka
Kolejny przystanek na trasie to część projektu „Riese”. Owiane tajemnicą podziemia, które powstały w czasie drugiej wojny światowej przyciągają miłośników historii z całej Polskie. Przeważają dwie hipotezy związane z przeznaczeniem obiektu – tajna siedziba Adolfa Hitlera lub podziemna fabryka broni. Warto jednak pamiętać, że to także miejsce pamięci ofiar – więźniów, którzy pracowali przy budowie obiektu.
fot. Józef Polewka / RMF FM
Budowa kompleksu „Riese” w Górach Sowich rozpoczęła się pod koniec 1943 roku. Osówka to część projektu systemu podziemnych korytarzy. Ich przeznaczenie wciąż pozostaje tajemnicą.
Osówka składa się z dwóch części – naziemnej i podziemnej. Zewnętrzną część stanowią obiekty, które w całym kompleksie „Riese” są najbardziej wykończone. To między innymi pięćdziesięciometrowe „Kasyno”, budynek z oknami, przewodami kominowymi i rurami instalacyjnymi. Drugi obiekt to betonowy blok, nazwany „Siłownią”.
Budowę Osówki przerwano na początku 1945 roku, gdy na te ziemie wjechała Armia Czerwona. Kompleks został splądrowany i na kilkadziesiąt lat zamknięty. Pomysł adaptacji i udostępnienia systemu podziemnych hal pojawił się w 1995 roku. Pierwszych, 650 metrów chodników turyści mogli obejrzeć już rok później. Obecnie dostępnych jest 1500 metrów bunkrów, korytarzy i hal. To najdłuższy z udostępnionych w Górach Sowich kompleksów projektu „Riese”. [Zobacz zdjęcia>>]
W podziemiach przez cały rok panuje niska temperatura. Warto zabrać ze sobą cieplejsze ubranie.
Walim
To kolejna nieodkryta tajemnica Hitlera. Kompleks Rzeczka-Walim, o trzech wejściach wykutych w skale, położony jest na wschodnim zboczu góry Ostrej pomiędzy Walimiem a Rzeczką.
Zimne i wilgotne korytarze mają tu ok. pół kilometra długości. Trzy równolegle poprowadzone sztolnie połączone są halami. Największa z nich ma aż 80 metrów długości i 10 metrów wysokości. Taka podziemna „komnata” w litej skale robi wrażenie. [Zobacz zdjęcia>>]
Co tu miało się znajdować – podziemne miasto, tajne laboratorium, fabryka? Do każdej z tych odpowiedzi, wciąż po tylu latach trzeba dodać – być może.
fot. archiwum RMF FM
Włodarz
W masywie Włodarza, wznoszącej się na 811 metrów n.p.m. góry, udostępnione są do zwiedzania niemieckie sztolnie kompleksu „Riese” z okresu II wojny światowej. Do zasadniczej części podziemnego kompleksu prowadzą trzy wejścia od strony północno-wschodniej i jedno od strony północnej.
Tutaj z przewodnikiem możemy zwiedzić Muzeum Włodarz. Zwiedzanie trwa około godziny i obejmuj oprowadzenie po dwóch poziomach podziemi, przepłynięcie łodzią po zalanej części podziemi i projekcję filmu o „Riese” w podziemnym kinie.
Zamek Książ
Książ to jeden z największych zamków w Polsce, słynący z tajemniczych tuneli i schronów z okresu II wojny światowej. Jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce, wybudowanym jeszcze w XIII wieku z inicjatywy księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego. Po licznych zmianach i przebudowach zamek jest niezwykłą mieszanką różnych styli architektonicznych i ma ponad 400 pomieszczeń. W czasie II wojny światowej zamek miał należeć do kompleksu „Riese” i zostać kwaterą główna Adolfa Hitlera.
Mieszczące się pod zamkiem tunele i podziemne schrony od 2016 roku są dostępne dla turystów. Według niektórych badaczy podziemia zamku miały służyć jako fabryka sprzętu wojskowego, depozyt cennych przedmiotów oraz tajnych dokumentów, a także laboratoria do badań nad bronią atomową. Obetonowane i praktycznie wykończone podziemia mają prawie 3200 metrów kwadratowych. [Zobacz zdjęcia>>]
fot. Jacek Skóra / RMF FM
