Czym jest danina solidarnościowa?
Danina solidarnościowa jest regulowana ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawowym jej założeniem jest opodatkowanie 4-procentowym podatkiem, nadwyżki dochodów ponad 1 000 000 zł, uzyskiwanych przez osoby fizyczne. Innymi słowy, Pan Kowalski, którego dochód za dany rok podatkowy wniósł przykładowo 1 200 000 zł, zobowiązany jest do zapłacenia daniny w kwocie 8 000 zł (4 proc. x 200 000 zł). Co również istotne, zapłacona danina solidarnościowa nie stanowi kosztów uzyskania przychodów z uwagi na wyłączenie w art. 23 ust. 1 pkt 66 ustawy o PIT.
Ustalając podstawę do obliczenia daniny solidarnościowej, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę następujące zastrzeżenia:
- Nie wszystkie kategorie dochodów stanowią podstawę do obliczenia daniny solidarnościowej.
- Przy obliczaniu daniny solidarnościowej istnieje możliwość odliczenia kwot zmniejszających.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje w kwestii prawidłowego wywiązania się z obowiązku daniny solidarnościowej. W tym miejscu warto również nadmienić, że Ministerstwo Finansów opublikowało objaśnienia podatkowe z dnia 28 sierpnia 2019 r. ws. stosowania przepisów o daninie solidarnościowej zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jakie dochody w PIT 2021 stanowią podstawę obliczenia daniny solidarnościowej?
Jak już wcześniej zaznaczono, nie wszystkie dochody osób fizycznych mogą stanowić podstawę do obliczenia daniny solidarnościowej. Unormowanie w tym zakresie zostało zawarte w art. 30h ust. 2 ustawy o PIT. Poniższej zaprezentowano kategorie dochodów, stanowiących podstawę obliczenia daniny solidarnościowej w korespondencji z zeznaniami podatkowymi, za których pośrednictwem się je rozlicza.
Dochody stanowiące podstawię obliczenia daniny solidarnościowej
Dochody stanowiące podstawę do obliczenia daniny solidarnościowej należy zaczerpnąć ze wskazanych wyżej zeznań podatkowych, których termin złożenia przypada od 1 maja poprzedniego roku do 30 kwietnia danego roku.
Sumę dochodów, o których mowa powyżej, można obniżyć o składki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:
- zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika i osób współpracujących;
- potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika;
- zapłacone w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, obowiązującymi w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, lub w Konfederacji Szwajcarskiej, nieodliczone w tych krajach.
Podstawę obliczenia daniny solidarnościowej obniża się również o kwoty wymienione w art. 30e ust. 5, tj. kwoty dywidend oraz dochody z odpłatnego zbycia udziałów zagranicznej spółki kontrolowanej.
Optymalizacja daniny solidarnościowej
Jednym z najlepszych sposobów optymalizacji daniny solidarnościowej jest wybór ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jako formy opodatkowania.
Kategorie dochodów, stanowiących podstawę obliczenia daniny solidarnościowej i stosowania odliczeń stanowią zamknięty katalog, do którego nie należy stosować wykładni rozszerzającej. Co za tym idzie, w podstawie do obliczania daniny solidarnościowej nie uwzględnia się w szczególności przychodów opodatkowanych ryczałtem – podkreśla Łukasz Kluczyński, ekspert ds. podatków w PITax.pl Łatwe podatki.
Mniejsi podatnicy powinni rozważyć tę formę opodatkowania, tym bardziej że od 2021 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych stanie się znacznie bardziej atrakcyjny. W szczególności należy tutaj wspomnieć o podwyższeniu limitu przychodów uprawniających do opodatkowania ryczałtem z 250 000 euro do 2 000 000 euro oraz rozszerzeniu branżowego katalogu podmiotów, które w świetle dotychczasowych regulacji nie mogły z ryczałtu korzystać.
Korzystnym rozwiązaniem w przypadku prowadzenia dochodowych biznesów może być także skorzystanie z formy spółki osobowej np. spółki cywilnej lub spółki jawnej. W przypadku spółki przychody i koszty, a co za tym idzie dochód, są dzielone proporcjonalnie pomiędzy wspólników. Dochód pochodzący z jednej firmy zostaje więc podzielony, co w efekcie ogranicza wysokość daniny solidarnościowej.
Optymalizacja w zakresie daniny solidarnościowej wymaga uwzględnienia wszelkich czynników wpływających na dochód podatnika. Należy w tym kontekście wziąć pod uwagę m.in. różnicę remanentową, przywróconą niedawno ulgę na złe długi w podatkach dochodowych oraz instrumenty wprowadzone za pomocą „tarczy antykryzysowej”.
Rozliczenie PIT 2021 i danina solidarnościowa a „tarcza antykryzysowa”
Dokonując rozliczania PIT w 2021 roku, musimy pamiętać, że rozliczenie PIT oraz daniny solidarnościowej za 2020 rok jest niezwykle specyficzne i wymaga przeanalizowania dodatkowych czynników związanych z „tarczą antykryzysową”. Zdaniem autora konieczne jest zweryfikowanie przez każdego podatnika preferencji, z których korzysta na gruncie „tarczy antykryzysowej”, a także wzięcia pod uwagę dotychczasowego, stosunkowo skromnego orzecznictwa.
Należy w szczególności zbadać:
- dofinansowania i ulgi mające wpływ na wysokość przychodów i kosztów podatkowych, determinujących podstawę do obliczenia daniny solidarnościowej;
- zamknięty katalog odliczeń od podstawy daniny solidarnościowej, który przy obliczaniu daniny uniemożliwia odliczenie poniesionych strat z działalności gospodarczej lub dokonanych darowizn np. na walkę z pandemią.
Reasumując, poprawne zadeklarowanie daniny solidarnościowej wymaga w pierwszej kolejności prawidłowego obliczenia dochodu stanowiącego jej podstawę. Dokonując odliczeń od podstawy obliczenia daniny solidarnościowej, należy ściśle przestrzegać regulacji ustawowych.
W szczególności, podstawy daniny solidarnościowej nie pomniejsza się o poniesione w danym roku straty z innego źródła dochodu stanowiącego podstawę jej obliczenia, np. dochodu z działalności gospodarczej, wykazanego w PIT-36 lub PIT-36L nie można kompensować stratą poniesioną na instrumentach finansowych wykazanej w PIT-38.
Niedopuszczalne jest także odliczanie strat z lat ubiegłych od postawy daniny solidarnościowej np. podatnik, który uzyskał dochód z działalności gospodarczej za 2020 rok w kwocie 1 200 000 zł, będzie zobowiązany do uiszczenia daniny solidarnościowej, pomimo że strata za 2019 rok wynosiła 500 000 zł (szerzej: interpretacje indywidualne z dnia 5 listopada 2020 r. sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.666.2020.1.GG oraz z dnia 10 listopada 2020 r. sygn. 0115-KDIT3.4011.497.2020.2.JG, wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej).