Utwory muzyczne a prawo autorskie
Każdy utwór muzyczny jest traktowany jako przedmiot prawa autorskiego, o ile oczywiście ma on charakter indywidualny, tj. wyróżniający się na tle innych utworów tego rodzaju. Piosenki i same melodie podlegają więc ochronie prawnej na mocy Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Prawo autorskie w Polsce
Wykorzystanie utworu bez zgody autora lub organizacji zarządzającej dziełem jest nielegalne i wiążę się z odpowiedzialnością karną bez względu na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Przepisy te obowiązują również wtedy, gdy odtwarzana muzyka nie służy bezpośrednio korzyściom majątkowym. Warto pamiętać, że prawa autorskie nie przewidują zwolnienia z odpowiedzialności karnej przedsiębiorców, którzy zdecydowali się na udostępnienie w swoim lokalu krótkiego, kilkunastosekundowego utworu. Od obowiązujących w Polsce ustaleń istnieją pewne wyjątki. Utwór może być odtwarzany bez zgody autora albo licencji odpowiedniego stowarzyszenia, jeśli jest on użytkowany osobiście, czy też w celach dydaktycznych. Kolejno z odstępstw to kwestia czasowa. Po siedemdziesięciu latach od zakończenia roku kalendarzowego, w którym zmarł autor dzieła, utwór przechodzi do domeny publicznej, a jego odtworzenie nie wiąże się z koniecznością uzyskania pozwolenia od spadkobiercy bądź innego podmiotu. Wymagane jest jednak udostępnienie danych osobowych twórcy muzyki.
W przypadku muzyki objętej autorskim prawem majątkowym należy uzyskać zezwolenia, by móc ją odtwarzać w swoim lokalu gastronomicznym, hotelu, czy też sklepie. Każdy przedsiębiorca ma do wyboru dwa rozwiązania. Pierwsza opcja to zgłoszenie się do autora utworu albo podmiotu odpowiedzialnego za rozporządzenie autorskimi prawami majątkowymi i wskazanie pole eksploatacji dzieła. Zgoda na wykorzystywanie muzyki ma zazwyczaj formę umowy licencyjnej. W przypadku restauracji, kawiarni lub sklepu takie rozwiązanie jest jednak kuriozalne. Każdy udostępniony utwór wymagałby bowiem zgody jego autora. Byłoby to czasochłonne i kosztowne, a sama liczba piosenek mocno ograniczona. Najlepszą metodę stanowi zatem uzyskanie zgody poprzez zgłoszenie się do odpowiedniej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, zwłaszcza, gdy twórca dzieła nie jest znany. Tego typu stowarzyszenia jak np. ZAiKS dysponują obszernymi katalogami muzycznymi. Dzięki nim każdy użytkownik na mocy jednej licencji może korzystać z tylu utworów, do których uzyskał zezwolenie. Oczywiście, im większa liczba piosenek, tym wyższa opłata.
Odtwarzanie muzyki na licencji ZAiKS i innych stowarzyszeń
Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi utworów muzycznych i słowo-muzycznych to: ZAiKS, SAWP, STOART oraz ZPAV. Wydawana przez stowarzyszenia licencja to umowa, której treść dotyczy sposobu i czasu wykorzystania działa oraz opłaty, wynikającej bezpośrednio z eksploatacji. Należność ta określana jest jako tantiem i przysługuje autorowi, należącemu do ZAiKS bądź przekazującemu swoją piosenkę pod ochronę organizacji. Licencje można podzielić na wyłączne i niewyłączne. W pierwszym przypadku jedynie osoba, która zawarła umowę w formie papierowej, ma prawo do wykorzystywania utworu w określony sposób przez pewien czas. ZAiKS wydaje natomiast licencje niewyłączne. Uprawniają one do odtwarzania publicznego muzyki w tym samym zakresie i czasie przez kilka osób.
Nieuregulowanie opłat ZAiKS
Każdy przedsiębiorca, który chce udostępnić muzykę w swoim lokalu, powinien dopełnić wszelkich formalności przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. W przeciwnym razie istnieje duże ryzyko:
- wszczęcia postępowania sądowego, skutkującego koniecznością opłacenia stawek licencyjnych o dwukrotnej wartości,
- pokrycia odsetek i kosztów sądowych,
- wszczęcia postępowania karnego, które może doprowadzić do wyroku 5 lat pozbawienia wolności i grzywny, przy czym nielegalne rozpowszechnianie utworów określa się jako „przestępstwo” a nie „wykroczenie”.
Kiedy nie da się uniknąć wykupienia licencji? Muzyka bez umowy z ZAiKS-em nie może być odtwarzana publicznie w przypadku:
- dyskoteki z DJ-em,
- występów zespołów, specjalizujących się w coverach,
- karaoke,
- emisji filmu.
Dla imprez tego formatu ZAiKS przewiduje osobne stawki licencyjne.
Publiczne odtwarzanie utworów radiowych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa autorskiego i praw pokrewnych publiczne udostępnianie muzyki przez właścicieli odbiorników radiowych jest dozwolone, jeśli utwory te nie służą korzyściom majątkowym. W celu uniknięcia opłat należy spełnić trzy warunki. Utwory muszą być rozpowszechniane za pośrednictwem odbiornika radiowego, stanowiąc element audycji. Oznacza to, że odtwarzanie muzyki na płycie CD wymaga uiszczenia odpowiednich należności finansowych. Kolejnym wyjątkiem jest umieszczenie odbiornika w miejscu ogólnie dostępnym. Ostatni z wymogów sprawia najwięcej problemów. Muzyka puszczana z odbiornika radiowego nie może służyć korzyściom majątkowym osiąganym w sposób pośredni i bezpośredni. Pierwszy z nich rozumiany jest jako wpływ utworów na czas pobytu klienta w sklepie lub restauracji, co przekłada się na liczbę zamówionych dań, czy też zakupionych produktów. Bezpośrednia korzyść majątkowa determinowana przez muzykę występuje wówczas, gdy właściciel lokalu pobiera opłatę za wstęp do klubu, gdzie można słuchać piosenek nadawanych w radiu.
fot. Materiały prasowe
Muzyka bez ZAiKS
Choć oferta ZAiKS jest niezwykle różnorodna i na bieżąco aktualizowana, zakup licencji, zwłaszcza przy dużej liczbie utworów to obciążający wydatek, zwłaszcza dla przedsiębiorców, którzy planują uruchomienie niewielkiego salonu kosmetycznego, baru lub innego punktu usług. Czy istnieje zatem inne rozwiązanie? Oczywiście. Platforma VIGORmultimedia udostępnia dzieła muzyczne zwolnione z opłat ZAiKS. Na czym to polega? Właściciel lokalu, który chce odtworzyć w swoim sklepie, hotelu albo restauracji konkretne utwory, płaci comiesięczny abonament w wysokości znacząco niższej od licencji polskiej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórców. Muzyka bez ZAiKS to utwory z różnorodnych styli – pop, soul, chillout, guitar, latino, rock, disco itp. VIGORmultimedia regularnie aktualizuje dostępne katalogi, co ułatwia dobranie ścieżki, która będzie pasować do formy prowadzonej działalności i panujących trendów. Muzyka bez ZAiKS jest zatem idealnym sposobem, by stworzyć indywidualny audiomarketing związany z marką i oczekiwaniami klientów. Pozwala to na zwiększenie popularności firmy i zbudowanie trwałych relacji z usługobiorcami.
Odtwarzanie muzyki w sklepie
Muzyka do sklepu dystrybuowana przez VIGORmultimedia dostępna jest w trzech pakietach. Podstawowy abonament obejmuje utwory dopasowane do stylu wnętrza oraz świadczonych usług. Dobierane są one indywidualnie na każdy dzień z uwzględnieniem godziny, ewentualnych świąt itp. Katalog utworów ma charakter dynamiczny, z comiesięczną aktualizacją. Drugi pakiet rozbudowany jest o słowny przekaz marketingowy Użytkownik abonamentu może wybrać dowolną liczbą i czas emisji reklam zgodnie z przygotowaną strategią promocyjną. Pakiet ten obejmuje również inne komunikaty słowne jak np. prognoza pogody, dedykacja dla klientów przed odtworzeniem konkretnego utworu, jingle radiowe z nazwą marki, powitanie i pożegnanie (godziny otwarcia/zamknięcia). Najbardziej rozszerzona oferta VIGORmultimedia to muzyka do sklepu wraz z reklamą i video. Poza opisanymi wcześniej usługami, klient ma do dyspozycji emisję materiałów audiowizualnych, tj. pokazów promocyjnych, filmów instruktażowych, slajdów z produktami, prognoz pogodowych, animacji logotypu itp. Trójwariantowe pakiety dotyczą muzyki do sklepu, hotelu, restauracji oraz galerii handlowej. Jak wygląda to od strony technicznej? W przypadku muzyki hotelowej do systemu nagłośnieniowego i sieci internetowej podłączany jest specjalny Media-Box. Jeśli jednak pakiet rozszerzono o materiały video, wówczas instaluje się dodatkowy odbiornik, emitujący obraz HD. W celu odtworzenia materiałów audiowizualnych przedsiębiorca powinien zamontować w swoim lokalu monitor TV.
fot. Materiały prasowe
Publiczne odtwarzanie muzyki a promocja firmy
Muzyka do hotelu to doskonałe narzędzie marketingu sensorycznego, wpływające na nastrój oraz postrzeganie jakości usług. Odpowiednio dobrana składanka wprawia klientów w dobry nastrój, stymuluje energetycznie bądź wycisza skumulowane emocje. Według badań marketingowych, osoby otoczone dynamicznymi dźwiękami, o zmiennym tempie mają podatność do podjęcia szybkiej decyzji o skorzystaniu z oferty danej firmy. Jeśli natomiast towarzyszy im muzyka klasyczna, wówczas świadczone przez hotel usługi postrzegane są jako prestiżowe, spełniające najwyższe standardy. Co ciekawe, gatunek utworów stymuluje także wydawanie większej ilości pieniędzy. Widać to zazwyczaj u klientów, którzy w trakcie korzystania z usług słuchają muzyki smooth jazz. Mając do wyboru kilka produktów, decydują się na wybór droższego wariantu. Muzyka pozwala także na zbudowanie wizerunku firmy jako marki otwartej na potrzeby klientów, dbającej o swoich pracowników i zorientowanej na najwyższą jakość świadczonych usług.
fot. Materiały prasowe
Publiczne odtwarzanie muzyki – o czym pamiętać?
Wybór odpowiedniej muzyki do sklepu ma kluczowe znaczenie dla osiąganych wyników sprzedażowych. Komponując własną składankę, należy wziąć pod uwagę kilka, istotnych czynników. Utwory powinny być zróżnicowane pod kątem warstwy melodycznej, jednak nie mogą ono znacząco odbiegać od siebie. W przeciwnym razie klient będzie czuł się osaczony, rozproszony i zaniepokojony i tym samym zdecyduje się na szybsze opuszczenie sklepu. Po drugie, przygotowana składanka powinna pasować do charakteru świadczonych usług. W restauracji idealnie sprawdzi się muzyka relaksująca, wprawiająca w dobry nastrój i sprzyjająca rozmowom. Warto pamiętać, że nie może być ona zbyt głośna. Wieczorem warto uzupełnić tradycyjną kompilację o utwory romantyczne. W przypadku sklepu sportowego można natomiast pokusić się o dobranie utworów bardziej dynamicznych, których energia będzie dopasowana do aktywności fizycznej. Jeśli natomiast prowadzą Państwo punkt jubilerski, wówczas utwory smooth jazz stworzą aurę wysokiej jakości produktów i usług. O czym jeszcze warto pamiętać? VIGORmultimedia oferuje muzykę bez opłat ZAiKS wraz z komunikatami i video o charakterze reklamowym. Nie należy jednak przesadzać z częstotliwością emisji. Decydując się na rozszerzony pakiet, warto dodać do niego komunikaty skierowano bezpośrednio do klientów. Mogą to być miłe powitania, zwroty zachęcające do zakupu, informacje o dostępnym asortymencie itp. Reklamowe materiały video nie powinny być natomiast zbyt nachalne. Warto pamiętać, że wpływ na percepcję maja kolory wykorzystane w filmie lub slajdach. Nie mogą być one zbyt jaskrawe i kontrastowe względem siebie. Najważniejsze jest zachowanie odpowiedniego balansu.
Muzyka bez ZAiKS to świetne rozwiązanie zarówno dla małych, jak i dużych firm. Warto odwiedzić platformę VIGORmedia i stworzyć indywidualną składankę dostosowaną do wystroju wnętrza, charakteru działalności oraz potrzeb klientów. Muzyka zwolniona od opłat jest całkowicie legalna, dlatego nie trzeba martwić się ewentualnymi konsekwencjami ze strony ZAiKS-u. Niewielkim kosztem można stworzyć efektywne narzędzie marketingu sensorycznego, które pozwoli stać się ważnym graczem na rynku.
