Po pierwsze zastanów się, czy materiał z którego wykonany jest nagrobek da się wyczyścić. Sprawdź, czy kamień się nie odłupuje czy nie łuszczy. Jeśli zauważysz coś niepokojącego nie czyść go. Wyrządzisz więcej szkód niż pożytku. Tutaj potrzebna jest renowacja, lub wymiana.
Ważnym jest, aby zdawać sobie sprawę z tego, z jakim kamieniem mamy do czynienia. Rodzaj kamienia determinuje rodzaj użytych środków do jego czyszczenia. Najczęściej nagrobki wykonuje się z granitu, piaskowca i wapienia.
Jednak niezależnie od tego z jaki kamień będziesz czyścić pamiętaj, żeby być bardzo delikatnym, żeby go nie uszkodzić. Zdecyduj się na najmniej inwazyjne detergenty.
Zawsze zaczynaj czyszczenie od zmoczenia nagrobka czystą wodą. W miejscach, gdzie brud jest przytwierdzony do kamienia daj więcej wody, aby brud zmiękł. Będzie Ci go łatwiej usunąć. A zrobisz to za pomocą skrobaczki i szczotek. Jeśli masz karchera użyj go. Woda pod ciśnieniem idealnie sprawdzi się przy czyszczeniu nagrobków.
Istnieje wiele rodzajów szczotek, mniejsze, większe, z miękkim lub twardym włosiem. Najlepiej mieć kilka pod ręką – nigdy nie wiadomo, która szczotka będzie potrzebna. Zawsze zaczynaj czyszczenie szczotką o miękkim włosiu i w razie potrzeby chwytaj za te z coraz twardszym włosiem. Pamiętaj jednak, aby być delikatnym, żeby nie niszczyć kamienia.
Co do skrobaczek, najlepsze będą te plastikowe. Używaj ich jednak tylko w razie potrzeby, kiedy brud tak mocno przywarł, że nawet przy obwitym namoczeniu wodą i tarciu szczotką nie możesz się go pozbyć. Konserwatorzy radzą, aby używać skrobaczek od dolnej części kamienia i kierować się ku jego górze.
Najlepszym detergentem będzie środek niejonizujący. Jest on najbezpieczniejszy dla prawie wszystkich rodzajów kamieni. Ma neutralne pH, dzięki czemu nie zniszczy kamieni.
Zawsze pamiętaj o dokładnym spłukaniu nagrobka. Pozbądź się wszystkich środków i brudu. Zanim pozostawisz go do wyschnięcia obficie spryskaj nagrobek czystą wodą. Jeśli chcesz możesz na końcu zebrać jej nadmiar rozłożoną i rozciągniętą ściereczką jednym ruchem kierując się od góry nagrobka (lub płyty nagrobkowej) do dołu.
Po umyciu grobu nie zapomnij o zakonserwowaniu kamienia. Musisz wypełnić specjalnym preparatem (np. do woskowania itp) wszystkie szczeliny. Jeśli tego nie zrobisz to zamarzająca woda (deszcz, rosa) będzie rozsadzać mikropęknięcia, czyniąc je jeszcze głębszymi i większymi.
Wosk na nagrobku najlepiej jest usunąć za pomocą gorącej wody. Jeśli wybierasz się na cmentarz to nie zapomnij zabrać ze sobą trochę wrzątku w dużym termosie.
