W ostatnich latach matcha, znana od wieków w Japonii, zdobyła globalne uznanie. Stała się gwiazdą w wyszukiwarkach internetowych i króluje na platformach społecznościowych jako remedium na… prawie wszystko. Ale jaka jest prawda o matcha? Czy to kolejny przypadek szpinaku, który przez błąd w badaniach został uznany za niezwykłe źródło żelaza? Albo lewoskrętnej witaminy C, która.. nie istnieje?
Zapraszam do zgłębienia świata nauki i rzeczywistych korzyści, jakie może nam dostarczyć matcha. Czas odkryć, czy matcha to tylko kolejny przelotny trend, czy też naprawdę wartościowy dodatek do naszej codziennej diety.
Co odróżnia matcha od innych herbat?
Matcha to zmielona na proszek zielona herbata, która wyróżnia się specjalnym procesem produkcji. Krzewy, z liści których powstaje matcha, są zacieniane przez około 3 tygodnie przed zbiorami. Ten proces, ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego smaku, jakości i zawartości cennych substancji odżywczych w matchy.
Kolejną wyróżniającą ją spośród innych herbat cechą jest sposób jej spożycia. W przeciwieństwie do tradycyjnej herbaty, która jest parzona, matcha jest spożywana w postaci zawiesiny. Dzięki temu spożywamy całe liście herbaty, co pozwala na pełne wykorzystanie wszystkich cennych składników odżywczych zawartych w matcha.
EGCG - główny bohater
Co sprawia, że matcha jest tak ceniona za swoje pozytywne oddziaływanie na organizm? Głównie katechiny, które należą do flawonoidów - związków występujących w roślinach, między innymi właśnie w herbacie. Ich główną funkcją jest działanie przeciwutleniające, czyli zapobieganie powstawaniu lub usuwanie reaktywnych form tlenu, zwanych także wolnymi rodnikami.
Wolne rodniki mogą prowadzić do uszkodzeń błon komórkowych (powodując stan zapalny) czy denaturacji białek (zmieniających ich strukturę i funkcje). Ponadto, mogą również wpływać na kwasy nukleinowe, takie jak DNA i RNA.
Stres oksydacyjny, wynikający z nadmiernego występowania wolnych rodników w organizmie, jest jednym z głównych czynników przyspieszających proces starzenia się oraz zwiększających ryzyko wystąpienia wielu chorób, w tym chorób serca, nowotworów i chorób neurodegeneracyjnych. Dlatego też tak istotne jest regularne spożywanie substancji przeciwutleniających w diecie.
Najbardziej aktywnym składnikiem w matcha jest katechina EGCG, która potrafi przenikać przez barierę krew-mózg. EGCG ma zdolność hamowania produkcji i gromadzenia się amyloidu β w mózgu. Obecność blaszek amyloidowych w mózgu jest charakterystycznym objawem choroby Alzheimera i innych chorób neurodegeneracyjnych.
Badania in vivo sugerują także, że EGCG może także korzystnie wpływać na zdrowie serca, poprawiając profil lipidowy krwi, obniżając ciśnienie krwi i zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Ponadto, badania nad EGCG sugerują, że może ona korzystnie wpływać na zdrowie metaboliczne poprzez regulację poziomu glukozy i lipidów we krwi, co jest szczególnie ważne dla osób z cukrzycą typu 2. Wyniki badań nad zieloną herbatą wykazały, że osoby spożywające ją mają niższe BMI i mniejszy obwód brzucha niż osoby o podobnym trybie życia, które nie piją zielonej herbaty.
Hej, może te spodnie dwa rozmiary mniejsze to nie aż takie bajki?
L-teanina i kofeina - drugoplanowi bohaterowie
Warto docenić nie tylko katechiny! Matcha jest bogata też w inne bioaktywne substancje, które mogą przyczynić się do jej potencjalnych korzyści zdrowotnych. Jednym z kluczowych składników jest l-teanina, aminokwas obecny głównie w herbacie zielonej, w tym również w matcha.
L-teanina znana jest z właściwości relaksacyjnych i zdolności przeciwdziałania stresowi. Podobnie jak EGCG, l-teanina ma zdolność przenikania przez barierę krew-mózg. Badania sugerują, że l-teanina może wspierać relaksację poprzez zwiększenie produkcji neuroprzekaźników, takich jak GABA, które działają uspokajająco na układ nerwowy. Dlatego regularne spożywanie matcha może przyczynić się do redukcji stresu.
Oprócz tego, matcha zawiera kofeinę, choć w mniejszych ilościach niż kawa. Kofeina może wpływać na poprawę koncentracji, czujności oraz funkcji poznawczych poprzez stymulację układu nerwowego. W połączeniu z l-teaniną, kofeina może dostarczyć energii i klarowności umysłu, unikając przy tym negatywnych skutków ubocznych, takich jak nadmierne pobudzenie czy drżenie rąk, które czasem towarzyszą spożyciu kawy.
Matcha a nowotwory
Tak więc, wydaje się, że matcha może rzeczywiście rozjaśnić mój umysł, a nawet pomóc mi zmieścić się w mniejsze spodnie (ale nie zakładałabym, że o dwa rozmiary). A co z ryzykiem nowotworów? Czy też je zmniejsza?
Naukowcy również skupiają się na tym aspekcie, jednak muszę podkreślić, że większość dostępnych wyników pochodzi głównie z badań laboratoryjnych na poziomie komórkowym oraz badań przeprowadzanych na zwierzętach. Aktualnie brakuje obszernych badań klinicznych, które jednoznacznie potwierdziłyby związek między spożywaniem herbaty matcha a ryzykiem rozwoju nowotworów.
Badania laboratoryjne sugerują, że EGCG, kluczowy składnik matchy, może działać hamująco na wzrost komórek nowotworowych, indukować programowaną śmierć komórek nowotworowych oraz blokować angiogenezę – proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych niezbędnych dla wzrostu guza.
Również badania na zwierzętach dostarczają pewnych obiecujących wyników. Na przykład, myszy żywiące się dietą zawierającą matchę wykazywały mniejsze ryzyko wystąpienia nowotworów w porównaniu do myszy spożywających standardową dietę. Jednakże, warto pamiętać, że wyniki te nie zawsze przekładają się na skuteczność w przypadku ludzi.
Stąd, w tym kontekście, należy zachować ostrożność i oczekiwać dalszych, bardziej konkretnych badań, zanim możemy jednoznacznie ocenić wpływ matchy na ryzyko nowotworów.
Czy matcha może być szkodliwa?
Na razie wszystko wskazuje na to, że matcha to nie tylko marketingowa sztuczka, ale rzeczywiście zdrowy napój, który warto włączyć do swojej diety. Należy jednak zwrócić uwagę, że wśród minerałów występujących w matcha znajduje się również fluor.
Fluor w dużym stężeniu może wykazywać szkodliwe działanie. Ale powtarzam - w dużym stężeniu. Czyli, według norm, przekraczającym 3 mg/dzień. Ile fluoru jest w matchy? Badania wykazały, że zawartość fluoru w matchy wynosi ok. 120 mg fluoru / kg proszku. Oznacza to, że aby przekroczyć dzienne zapotrzebowanie na fluor, musielibyśmy spożyć około 25 g matcha, podczas gdy standardowa porcja wynosi nieco ponad 1,5 g.
Wygląda na to, że nie ma powodów do niepokoju ;)
Ostateczny werdykt
Czy warto sięgnąć po matchę? Ostateczny werdykt zależy przede wszystkim od Twoich osobistych preferencji smakowych. Jeśli cenisz sobie jej smak i chcesz czerpać z korzyści zdrowotnych, śmiało sięgaj po nią. Jednak, jeśli nie przepadasz za jej aromatem, to nie ma konieczności, abyś ją pił.
Matcha, choć bogata w korzystne składniki, nie jest cudownym eliksirem samym w sobie. To raczej wartościowy dodatek do zrównoważonej diety i aktywnego stylu życia. No i, według mnie, jest przepyszna ;)
MG
eherbata.pl
Źródła:
Jakubczyk, Karolina et al. “Fluoride Content of Matcha Tea Depending on Leaf Harvest Time and Brewing Conditions.” Nutrients vol. 14,12 2550. 20 Jun. 2022, doi:10.3390/nu14122550
Sokary, Sara et al. “The therapeutic potential of matcha tea: A critical review on human and animal studies.” Current research in food science vol. 6 100396. 23 Nov. 2022, doi:10.1016/j.crfs.2022.11.015
Forester, Sarah C, and Joshua D Lambert. “The role of antioxidant versus pro-oxidant effects of green tea polyphenols in cancer prevention.” Molecular nutrition & food research vol. 55,6 (2011): 844-54. doi:10.1002/mnfr.201000641
Kochman, Joanna et al. “Health Benefits and Chemical Composition of Matcha Green Tea: A Review.” Molecules (Basel, Switzerland) vol. 26,1 85. 27 Dec. 2020, doi:10.3390/molecules26010085
